Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı

Anabilim Dalımız iyi hekimlerin yetişmesi amacıyla öğrencilere hekimlik rolü, insanın değeri ve değerleri, tıp mesleğinin değerleri, hekimin etik yükümlülükleri gibi konularda eğitim vermekte, öğrencileri hızla gelişmekte olan tıp bilimi ve teknolojisinin yarattığı yeni etik yükümlülüklerine hazırlamaktadır. Biyoetik, Tıp Etiği, Klinik Etik eğitimleriyle çağdaş biyotıp etiği konuları/sorunlarına ilişkin kararların etik yönünün fark edilmesine olanak tanınarak geleceğin hekimlerinin etik duyarlılığı geliştirilmektedir.

Tıp Tarihi eğitimleriyle ise öğrencilerin uygarlıkların ortaya çıkışıyla mesleğinin gelişimi arasındaki ilişkileri kurulabilmeleri; insan ihtiyaçlarının toplumların yapısıyla, kültürüyle, alışkanlıklarıyla ve coğrafyasıyla ilişkisini fark ederek mesleğinin evrimini kavrayabilmeleri ve mesleki kimlik geliştirmeleri mümkün olabilecektir. Eğitimlerin hedefleri mesleğin değerlerinin farkında olan, mesleğin ve meslek üyesinin kimliklerinin ve değerlerinin değişimini anlayabilen, sosyal, kültürel ve dini etkenlerin meslek uygulamalarına etkisini fark edebilen, mesleğin alanında tek yol göstericinin bilimsel düşünce ve eleştirel sorgulayıcı yaklaşım olduğunu benimseyen, güncel bilimsel bilgi kadar, mesleğin tarihi hakkında da bilgi edinmenin mesleki sorumluluk olduğunu özümsemiş, eleştirel düşünme becerisi kazanmış hekimler yetiştirilmesidir.

Ders Adı	Zorunlu/ Seçmeli	Dönem	Kurulu/ Yarıyıl	İçeriği	Toplam ders saati
Tıp Tarihi	Zorunlu	1	1	Tıbbın evrimi-Tarih öncesi dönem tıbbı, İlkçağ Uygarlıklarında Tıp: Mezopotamya, Mısır, Hint, Çin ve diğerleri, Mitolojik Dönem Yunan Tıbbı, Hipokratik Dönem Yunan Tıbbı, Ortaçağ Avrupa Tıbbı, Ortaçağ İslam Tıbbı, İslam Tıbbının Ünlü Hekimleri, Rönesans Tıbbı: Avrupa’da 14-16. Yüzyıllar, Avrupa’da 17-19. Yüzyıllar, Eski Türklerde ve Anadolu Selçuklularında Tıp, 14 ve 15. Yüzyıllarda Osmanlı Tıbbı, 16 ve 17. Yüzyıllarda Osmanlı Tıbbı, 18 ve 19. Yüzyıllarda Osmanlı Tıbbı, Tıp Eğitimi (1827-1933), Cumhuriyet Dönemi Tıbbı	16
Tıp Etiğine Giriş	Zorunlu	1	3	Etiğin tanımı, işlevleri, tıptaki anlamı, önemi, yeri; Etik değerler, tıbbın değerleri; Tıbbın erdemleri, iyi hekimin erdemleri; Tıp etiği kuramları; Tıp etiği ilkelerine giriş: zarar vermeme, Yararlılık, özerlik, adalet; Etik, hukuk ve ahlak arasındaki ilişki; Hak kavramı ve etik haklara giriş	8
Televizyonda Tıp Etiği	Seçmeli	1	Güz	Yerli ve yabancı dizi/film örneklerinde çeşitli hekim temsilleri üstünden hekim kimliği ve hekimliğin şefkat, saygı, sorumluluk, bütünlük gibi erdemleri; somut vaka örneklerinde tıp etiğinin temel ilkeleri ile vakaların etik boyutunun tartışılması	28
Biyoetik ve Sanat	Zorunlu	2	2 ve 4	Sinema örneklerinde biyoetik konuların tartışılması	4
Tıp Etiği	Zorunlu	3	8	Tıp etiği eğitimi, tıp etiğinin felsefi temelleri: etik kuram, etik ilke ve kurallar arasındaki ilişki, Tıp etiği ilkeleri (özerkliğe saygı, adalet, zarar vermeme, yararlılık); Bilginin değişimi ile ilgili etik konular-I: Aydınlatılmış onam, Gerçeğin söylenmesi, Tıbbi gizlilik, sır tutma ve sırrı açıklama, Etik öğretiler: Yapma-kaçınma, çift etki, olağandışı araçlar, Yaşamın başlangıcıyla ilgili etik konular: Aile planlaması, kürtaj, Yapay döllenme, yeni üreme teknikleri, İleri tıp teknolojilerinde etik konular: Biyoetik, genetik, klonlama, Yaşamın sonu ile ilgili etik konular: Tedaviye başlanmaması ve tedavinin sonlandırılması, Ölme hakkı, yardımlı intihar, ötanazi, Tıpta adalet: Kıt kaynakların adil paylaşımı, Sağlık bakım araştırmalarında etik konular ‘Araştırma Etiği’, Etik Haklar: Hasta ve hekim hakları, sorumlulukları “Deontoloji”, Klinik etik, etik karar verme süreçleri-I: (a) Tıbbi girişimin endikasyonları, (b) Hastanın tercihleri, (c) Vakanın yaşam kalitesi ve (d) çevresel faktörleri belirleme, Etik sorunu tanıma ve çözümleme, Uygulama: klasik etik vaka örneği ile sorun çözümlemeye yönelik grup çalışması	22
Klinik Etik Stajı	Zorunlu	4	Pediatri Stajı	Dört adımlık klinik etik karar verme sürecine uygun adımlarla pediatride sık karşılaşılan etik konulara yönelik vaka tartışmaları	5
Klinik Etik Stajı	Zorunlu	4	Genel Cerrahi Stajı	Dört adımlık klinik etik karar verme sürecine uygun adımlarla cerrahide sık karşılaşılan etik konulara yönelik vaka tartışmaları	5
Klinik Etik Stajı	Zorunlu	4	İç Hastalıkları Stajı	Dört adımlık klinik etik karar verme sürecine uygun adımlarla dahiliyede sık karşılaşılan etik konulara yönelik vaka tartışmaları	3
Klinik Etik Stajı	Zorunlu	4	Kadın Hastalıkları ve Doğum Stajı	Dört adımlık klinik etik karar verme sürecine uygun adımlarla kadın hastalıkları ve doğumda sık karşılaşılan etik konulara yönelik vaka tartışmaları	3

Sayfa Başı

Tıp uygulamalarının iyi olabilmesi; hem sağlık görevlilerinin hem de hastaların bu uygulamalardan memnun kalabilmesi için, hastaların da haklarının bilincinde olmaları ve gerektiğinde haklarını koruyabilmeleri son derece önemlidir. Anabilim dalımız öğretim üyelerinin rehberliğinde Fakültemizin “Hastane Etik Kurulu” sağlık çalışanlarını, hastaları ve hasta yakınlarını hakları konusunda bilinçlendirme, kuruma ait sağlık politikaları geliştirme etkinliklerini sürdürmektedir. İnsanlar ve hayvanlar üzerinde yapılan çalışmaların yüksek bilim ve etik standartlara uygunluğunu sağlamayı amaçlayan “Klinik Araştırmalar Etik Kurulu”, “Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu” ve “Deney Hayvanları Yerel Etik Kurulu” ve “Sağlık Bilimleri Üniversitesi Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu” faaliyetleri, anabilim dalı öğretim üyelerimizin rehberliği ve katılımıyla sürdürülmektedir. Bu faaliyetler, araştırmacıları etik yükümlülüklerinden haberdar etmek, araştırmaların etiğe uygun tasarlanması ve yürütülmesine danışmanlık etmek, araştırmalara katılan hasta ve sağlıklı gönüllülerin haklarının korunmasını sağlamak kadar, hayvan haklarının korunmasını sağlamayı da içermektedir.

Tarihçe:

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı 1995 yılında kurulmuş olup öncelikle Tıp Fakültesi için Tıp Tarihi ve Etik Tıpta Mezuniyet Öncesi Etik Eğitim Programı hazırlanmıştır ve periyodik şekilde güncellenerek sürdürülmektedir.

Aynı yıl kurulan Araştırma Etik Kurulu üyelerinin eğitimi anabilim dalımızın hazırladığı ilk mezuniyet sonrası eğitim kursudur. Bu Araştırma Etik Kurulu süreç içinde Deney Hayvanları, Klinik Araştırmalar, Akademik Etik ve Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar olarak ayrılana kadar ilgili konularda da değerlendirme yapan bir kurul olmuştur.

Kısa süre içinde mezuniyet sonrası eğitim programları da hazırlanmış ve tıpta uzmanlık eğitimine 1999 yılında başlayan öğrencimiz 2002 yılında mezun olmuştur. Aynı yıl Tıpta Uzmanlık Tüzüğü’nde yapılan değişiklikle Tıp Tarihi ve Etik alanında tıpta uzmanlık eğitimi kaldırılmıştır.

Daha önce hazırlıklarına başlanmış olan “Tıp Tarihi ve Etik Yüksek Lisans Programı” ilk öğrencilerini 2002-2003 Eğitim-Öğretim yılında, “Tıp Tarihi ve Etik Doktora Programı” ilk öğrencilerini 2004-2005 Eğitim-Öğretim yılında kabul etmiş ve her iki programdan bugüne kadar on öğrenci mezun olmuştur.

Tıp Tarihi ve Etik Yüksek Lisans Programı Öğrencileri ve Mezunları:

Giriş - Mezuniyet	Adı Soyadı	Tez Başlığı
2015-2018	Elif Çalışkan	Kanser Hastası Çocukların İyi Hekim ve İyi Hemşire Tanımlarının Etik Değerlendirilmesi [Ethical Assessment of Paediatric Oncology Patients’ Definitions for Good Physician and Good Nurse]
2015-2018	Merve Mergen	Biyoetikte Savunmasızlık Kavramının Analizi ve LGBT (Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Transeksüel) Bireyler İçin Uygunluğunun Değerlendirilmesi [An analysis of the vulnerability concept in bioethics and evaluation of its appropriateness for LGBT individuals]
2012-2015	Meral Kavak	Türkiye'deki Diş Hekimlerinin İyi Bir Diş Hekiminin Nitelikleri Konusundaki Düşüncelerinin Değerlendirilmesi [Evaluation of the opinions of the dentists in Turkey on the attributes of A good dentist]
2002-2005	Necla Aktan	Diş Hekimlerinin Aydınlatılmış Onam Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Deneyimlerinin İncelenmesi [The inspection of dentist's knowledge, attitude and behavior about informed consent]
2002-2005	Aslıhan Akpınar	Yoğun Bakım Ünitelerinde Çalışan Hekim ve Hemşirelerin Yoğun Bakım Kaynaklarını Paylaştırmakla İlgili Tutum ve Görüşleri ile Çağdaş Adalet Kuramlarının İlişkisi [The correlation between attitudes of intensive care physicians and nurses towards allocation of intensive care resources and contemporary theories of justice]

Sayfa Başı

Tıp Tarihi ve Etik Doktora Programı Öğrencileri ve Mezunları

Giriş - Mezuniyet	Adı Soyadı	Tez Başlığı
2020- devam etmekte	Peri Arbak
2020- devam etmekte	Demet Yaman Aydoğan
2020- devam etmekte	Seçil Özçiftçi
2018- devam etmekte	Meltem Demir	Küresel Salgında Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarının Ahlaki Sıkıntısı: İstanbul İli Örneği
2018- devam etmekte	Merve Mergen Şener	Tıp Eğitiminde Kimlik/Değer Kazanma Süreçlerinde Rol Model Etkisinin Öğrenciler Tarafından Algılanışı: Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Örneği
2018- devam etmekte	Yasemin Koçer Tulgar	Enfeksi̇yon Hastalıkları ve Kli̇ni̇k Mi̇krobi̇yoloji̇ Uzmanlarinin Covid-19 Pandemi̇si̇nde Yaşanan Eti̇k Sorunlar i̇le İlgi̇li̇ Görüşleri̇ni̇n Değerlendi̇ri̇lmesi
2018- devam etmekte	Deniz Birtan	Suriyeli Mültecilerin/Sığınmacıların Organ Nakillerinde Karşılaşılan Etik Konular: Türkiye’den Nitel Bir Çalışma
2018- devam etmekte	Eda Yirmibeşoğlu Erkal	Lokal İleri Evre Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanserli Hastaların Bilgilenme ve Tedavi Kararlarına İlişkin Tercih ve Beklentileri
2018- devam etmekte	Gülten Çevik Nasırlıer	Yenidoğan Uzmanlarının İleri Derecede Erken Doğan Bebeklerin Tıbbi Kararlarında Karşılaştıkları Etik Konular
2018- devam etmekte	Belgin Babadağlı	Gebe Kadınların Bebeğin Ciddi Doğumsal Kusurunun Bulunması Durumunda Gebeliğin Sonlandırılmasına İlişkin Tutumları
2015-2019	Pervin Şahiner	Tüp Bebek Uygulamalarında Çiftlerin Aydınlatılmış Onamının Değerlendirilmesi [Evaluation of informed consent in in vitro fertilization (IVF) procedures]
2011-2016	Dr. Cebrail Yılmaz	Cerrahi Tedavide Ergenin Aydınlatılmış Onamı [Informed consent for adolescent in surgical treatment]
2005-2010	Dr. Aslıhan Akpınar	Genetik Bilginin Kullanılmasında Etik: Tarafların Tutum ve Görüşleri [Ethics in using genetic information: Attitudes and preferences of physicians and testees]
2004-2009	Dr. Müesser Özcan	Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitelerinde Yaşam Sonu Kararlarına İlişkin Hekim ve Hemşirelerin Tutumları [Attitudes of physicians and nurses towards end of life decisions in neonatal intense care units]
2004-2009	Dr. Rahime Aydın Er	Psikiyatri Hastalarının Tedaviye Karar Verme Yeterliği [Psychiatric patients' competence to decision making treatment]

Tıpta Uzmanlık Mezunları:

Giriş - Mezuniyet	Adı Soyadı	Tez Başlığı
1999-2002	Tolga Güven

Misyon:

İnsanın değerini, haklarını, onurunu koruyan hekimlik uygulamalarının tıbbın tarihsel amacına uygun olarak yaygınlaşmasına, İnsanın saygınlığını, haklarını, gönüllülüğünü zedelemeyen bilimsel araştırmalar yapılmasına, Klinisyenlerin Hastane Etik Kurulu ve Araştırma Etik Kurullarının olası hatalı uygulamaları önlediğine inanmasına, Halkın tıbba / hekimliğe olan güveninin sarsılmasının önlenmesine, Akademik etiğe uygun eğitim-öğretim sunulmasına, Tıbbi uygulamalar sırasında yüksek etik değerlerin korunmasına, Sağlık hizmetlerinde kalitenin artırılmasıyla etik tutum ve davranışların yerleşmesine, Kaliteli sağlık hizmeti sunumunun etikle ilişkilendirilmesine, Tıbbın bilimsel yönüyle insani yönünün ilişkisinin kurulmasına katkı sağlamaktır.

Vizyon:

Sağlık bakım etiğine ilişkin her konuda hizmet sunabilecek bir danışma merkezi olmak, insana ilişkin tüm alanlarda lisans ve lisansüstü etik eğitimi verebilecek bir eğitim merkezi (etik enstitüsü) kurmaktır.

Sayfa Başı

Araştırma Olanakları:

Temel tıp bilimleri arasında yer aldığından bir kliniğe, sosyal bir alan olarak laboratuvara ihtiyaç duyulmayan anabilim dalımızın toplantı odasında bulunan anabilim dalı kütüphanesi alanımızdaki ulusal kaynakların bir kısmına, üniversitemiz kütüphanesi de ulusal ve uluslararası kaynaklara ulaşmamızı sağlamaktadır.

Çok disiplinli bir alan olarak biyotıp etiği bağlamında tüm sağlık mesleklerine yönelen anabilim dalımızda gerek lisans gerek lisansüstü eğitimlerinde de yer aldığımız hemşirelik, ebelik, diş hekimliği gibi diğer sağlık mesleklerinin eğitimi ve uygulamaları konusunda ortak çalışmalar yürütülmüş ve yürütmeye devam etmektedir.

Ayrıca anabilim dalı öğretim üyelerinin üniversitemizin hayvan deneyleri, klinik araştırmalar, girişimsel olmayan klinik araştırmalar gibi araştırma etik kurullarında üye olarak bulunmaları, araştırma etiği alanında araştırma yapma olanağını artırmaktadır.

Anabilim dalımız öğretim üyelerinin ülkemizdeki ilkler arasında yer alan hastane etik kurulu ve etik konsültasyon hizmetleri ile akademik etik kurulunun oluşumunda yer almaları yanında üye ve konsültan olarak hizmet vermeleri de gerek akademik etik alanında gerek klinik etik ve etik konsültasyon alanında araştırma olanaklarını artırmaktadır.

Araştırma Konuları ve Projeler:

• Türkiye’de refakatçilik kurumu
• Sağlık mesleklerinde etik eğitimi
• Sağlık mesleklerinde etik duyarlılık
• Türk psikiyatri tarihi
• Geçmişten günümüze Türkiye’de salgın hastalıklarla mücadele
• Yaşamın sonuna ilişkin etik konular
• Biyoetikte savunmasızlık kavramı
• LGBT konuları
• Küresel salgınlarda etik yaklaşımlar
• Suriyeli mültecilerin/sığınmacıların organ nakillerinde karşılaşılan etik konular
• Tüp bebek uygulamalarında aydınlatılmış onam
• Gebeliğin sonlandırılmasına ilişkin etik konular
• Sağlık çalışanlarının yaşadığı ahlaki sıkıntılar
• Kanserli hastaların bilgilenme ve tedavi kararlarına ilişkin tercih ve beklentileri
• Genetik bilginin kullanılmasında etik
• Karar verme yeterliliği
• Tıpta mesleki kimlik ve değer kazanma süreçlerine rol modellerin etkisi
• Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi tarihi

Mezuniyet Sonrası Eğitimler:

- Virt2ue Eğitimleri (Avrupa Komisyonu'un Horizon 2020 araştırma projeleri fonu ile desteklenmektedir.)

- Asistan Etik Eğitimleri

• İç Hastalıkları Anabilim Dalı
• Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
• Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı
• Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı

 

Öğretim Üyeleri:

• Doç.Dr. Aslıhan AKPINAR (Anabilim Dalı Başkanı)

• Doç.Dr. Rahime AYDIN ER

Sayfa Başı